यकृत कर्करोग प्रतिबंध

यकृताच्या कर्करोगाबद्दल सामान्य माहिती

यकृताचा कर्करोग हा एक रोग आहे ज्यामध्ये यकृताच्या ऊतींमध्ये घातक (कर्करोग) पेशी तयार होतात.

यकृत हा शरीरातील सर्वात मोठ्या अवयवांपैकी एक आहे.त्याला दोन लोब असतात आणि बरगडीच्या पिंजऱ्यात पोटाच्या वरच्या उजव्या बाजूला भरतात.यकृताच्या अनेक महत्त्वाच्या कार्यांपैकी तीन कार्ये आहेत:

• रक्तातील हानिकारक पदार्थ फिल्टर करण्यासाठी जेणेकरुन ते मल आणि मूत्रात शरीरातून जाऊ शकतात.
• अन्नातून चरबी पचवण्यासाठी पित्त तयार करणे.
• ग्लायकोजेन (साखर) साठवण्यासाठी, जे शरीर ऊर्जेसाठी वापरते.

यकृताचा कर्करोग लवकर शोधून त्यावर उपचार केल्यास यकृताच्या कर्करोगाने होणारा मृत्यू टाळता येऊ शकतो.

विशिष्ट प्रकारच्या हिपॅटायटीस विषाणूचा संसर्ग झाल्यामुळे हिपॅटायटीस होऊ शकतो आणि यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो.

हिपॅटायटीस हा सर्वात सामान्यपणे हिपॅटायटीस विषाणूमुळे होतो.हिपॅटायटीस हा एक रोग आहे ज्यामुळे यकृताला सूज (सूज) येते.दीर्घकाळ टिकणाऱ्या हिपॅटायटीसमुळे यकृताला होणारे नुकसान यकृताच्या कर्करोगाचा धोका वाढवू शकतो.

हिपॅटायटीस बी (एचबीव्ही) आणि हिपॅटायटीस सी (एचसीव्ही) हे दोन प्रकारचे हिपॅटायटीस विषाणू आहेत.HBV किंवा HCV सह दीर्घकालीन संसर्ग यकृताच्या कर्करोगाचा धोका वाढवू शकतो.

1. हिपॅटायटीस बी

एचबीव्ही विषाणूने संक्रमित व्यक्तीच्या रक्त, वीर्य किंवा शरीरातील इतर द्रवपदार्थांच्या संपर्कामुळे एचबीव्ही होतो.बाळाच्या जन्मादरम्यान, लैंगिक संपर्काद्वारे किंवा औषधे इंजेक्ट करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या सुया सामायिक केल्याने संसर्ग आईकडून बाळाला जाऊ शकतो.यामुळे यकृतावर डाग पडू शकतात (सिरोसिस) ज्यामुळे यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो.

2. हिपॅटायटीस सी

एचसीव्ही विषाणूची लागण झालेल्या व्यक्तीच्या रक्ताच्या संपर्कामुळे एचसीव्ही होतो.औषधे इंजेक्ट करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या सुया सामायिक करून किंवा कमी वेळा लैंगिक संपर्काद्वारे संसर्ग पसरतो.भूतकाळात, रक्त संक्रमण किंवा अवयव प्रत्यारोपणाच्या वेळी देखील ते पसरले होते.आज, रक्तपेढ्या HCV साठी दान केलेल्या सर्व रक्ताची चाचणी करतात, ज्यामुळे रक्त संक्रमणामुळे विषाणू होण्याचा धोका कमी होतो.यामुळे यकृतावर डाग पडू शकतात (सिरोसिस) ज्यामुळे यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो.

यकृत कर्करोग प्रतिबंध

जोखीम घटक टाळणे आणि संरक्षणात्मक घटक वाढवणे कर्करोग टाळण्यास मदत करू शकते.

कर्करोगाच्या जोखमीचे घटक टाळल्याने काही कर्करोग टाळण्यास मदत होऊ शकते.जोखीम घटकांमध्ये धूम्रपान करणे, जास्त वजन असणे आणि पुरेसा व्यायाम न करणे यांचा समावेश होतो.वाढत्या संरक्षणात्मक घटक जसे की धूम्रपान सोडणे आणि व्यायाम करणे देखील काही कर्करोग टाळण्यास मदत करू शकते.तुम्ही तुमच्या कर्करोगाचा धोका कसा कमी करू शकता याबद्दल तुमच्या डॉक्टरांशी किंवा इतर आरोग्य सेवा व्यावसायिकांशी बोला.

क्रॉनिक हिपॅटायटीस बी आणि सी संक्रमण हे यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो असे जोखीम घटक आहेत.

क्रॉनिक हिपॅटायटीस बी (एचबीव्ही) किंवा क्रॉनिक हेपेटायटीस सी (एचसीव्ही) असण्याने यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढतो.HBV आणि HCV दोन्ही असलेल्या लोकांसाठी आणि हिपॅटायटीस विषाणू व्यतिरिक्त इतर जोखीम घटक असलेल्या लोकांसाठी हा धोका अधिक आहे.तीव्र HBV किंवा HCV संसर्ग असलेल्या पुरुषांना समान तीव्र संसर्ग असलेल्या स्त्रियांपेक्षा यकृताचा कर्करोग होण्याची शक्यता जास्त असते.

आशिया आणि आफ्रिकेत यकृताच्या कर्करोगाचे प्रमुख कारण म्हणजे क्रॉनिक एचबीव्ही संसर्ग.क्रॉनिक एचसीव्ही संसर्ग हे उत्तर अमेरिका, युरोप आणि जपानमध्ये यकृताच्या कर्करोगाचे प्रमुख कारण आहे.

यकृताच्या कर्करोगाचा धोका वाढवणारे इतर जोखीम घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

1. सिरोसिस

सिरोसिस असलेल्या लोकांसाठी यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढतो, हा रोग ज्यामध्ये निरोगी यकृताच्या ऊतीची जागा डागाच्या ऊतींनी घेतली जाते.डाग टिश्यू यकृतामधून रक्तप्रवाह रोखते आणि ते जसे पाहिजे तसे काम करण्यापासून रोखते.क्रॉनिक मद्यपान आणि क्रॉनिक हिपॅटायटीस इन्फेक्शन ही सिरोसिसची सामान्य कारणे आहेत.एचसीव्ही-संबंधित सिरोसिस असलेल्या लोकांना एचबीव्ही किंवा अल्कोहोल वापरण्याशी संबंधित सिरोसिस असलेल्या लोकांपेक्षा यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त असतो.

2. जड अल्कोहोल वापर

जास्त अल्कोहोल वापरल्याने सिरोसिस होऊ शकतो, जो यकृताच्या कर्करोगासाठी धोकादायक घटक आहे.सिरोसिस नसलेल्या जास्त मद्यपान करणाऱ्यांमध्येही यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो.सिरोसिस नसलेल्या जड मद्य सेवन करणाऱ्यांच्या तुलनेत सिरोसिस असलेल्या जड अल्कोहोल वापरकर्त्यांना यकृताचा कर्करोग होण्याची शक्यता दहापट जास्त असते.

HBV किंवा HCV संसर्ग असलेल्या लोकांमध्ये देखील यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त प्रमाणात अल्कोहोल वापरत असल्याचे अभ्यासांनी दाखवले आहे.

3. अफलाटॉक्सिन B1

अफलाटॉक्सिन B1 असलेले अन्न खाल्ल्याने यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढू शकतो.हे उप-सहारा आफ्रिका, दक्षिणपूर्व आशिया आणि चीनमध्ये सर्वात सामान्य आहे.

4. नॉन-अल्कोहोलिक स्टीटोहेपेटायटीस (NASH)

नॉन-अल्कोहोलिक स्टीटोहेपेटायटिस (NASH) ही एक अशी स्थिती आहे ज्यामुळे यकृतावर डाग पडू शकतात (सिरोसिस) ज्यामुळे यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो.हा नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर डिसीज (NAFLD) चा सर्वात गंभीर प्रकार आहे, जेथे यकृतामध्ये चरबीचे प्रमाण असामान्य आहे.काही लोकांमध्ये, यामुळे यकृताच्या पेशींना जळजळ (सूज) आणि इजा होऊ शकते.

NASH-संबंधित सिरोसिसमुळे यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढतो.NASH असलेल्या लोकांमध्ये देखील यकृताचा कर्करोग आढळून आला आहे ज्यांना सिरोसिस नाही.

5. सिगारेट ओढणे

सिगारेट ओढल्याने यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त असतो.दररोज धूम्रपान केलेल्या सिगारेटची संख्या आणि व्यक्तीने किती वर्षे धूम्रपान केले आहे यासह धोका वाढतो.

6. इतर अटी

काही दुर्मिळ वैद्यकीय आणि अनुवांशिक परिस्थिती यकृताच्या कर्करोगाचा धोका वाढवू शकतात.या अटींमध्ये पुढील गोष्टींचा समावेश आहे:

• उपचार न केलेले आनुवंशिक हेमोक्रोमॅटोसिस (एचएच).
• अल्फा-1 अँटीट्रिप्सिन (एएटी) ची कमतरता.
• ग्लायकोजेन स्टोरेज रोग.
• Porphyria cutanea tarda (PCT).
• विल्सन रोग.

खालील संरक्षणात्मक घटक यकृताच्या कर्करोगाचा धोका कमी करू शकतात:

1. हिपॅटायटीस बी लस

एचबीव्ही संसर्ग रोखणे (नवजात म्हणून एचबीव्ही लसीकरण करून) मुलांमध्ये यकृताच्या कर्करोगाचा धोका कमी करते.लसीकरण केल्याने प्रौढांमध्ये यकृताच्या कर्करोगाचा धोका कमी होतो की नाही हे अद्याप ज्ञात नाही.

2. क्रॉनिक हिपॅटायटीस बी संसर्गासाठी उपचार

तीव्र एचबीव्ही संसर्ग असलेल्या लोकांसाठी उपचार पर्यायांमध्ये इंटरफेरॉन आणि न्यूक्लिओस (टी)आयड अॅनालॉग (एनए) थेरपीचा समावेश होतो.या उपचारांमुळे यकृताचा कर्करोग होण्याचा धोका कमी होऊ शकतो.

3. अफलाटॉक्सिन B1 चे कमी एक्सपोजर

अफलाटॉक्सिन B1 जास्त प्रमाणात असलेल्या अन्नपदार्थांच्या जागी विषाची पातळी कमी असलेल्या अन्नपदार्थांच्या जागी यकृताच्या कर्करोगाचा धोका कमी होऊ शकतो.

स्रोत:http://www.chinancpcn.org.cn/cancerMedicineClassic/guideDetail?sId=CDR433423&type=1